Αρχαία Πανδοσία

(Το θέμα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Step -τεύχος Ιουλίου 2015, στην στήλη του Fanaripress.gr)

Η Αρχαία Πανδοσία ήταν αποικία των Ηλείων, και βρίσκεται στο λόφο του σημερινού χωριού Καστρί Φαναρίου του Δήμου Πάργας. Η ακρόπολη αυτή δεσπόζει σε όλη την περιοχή, και η επίσκεψη εκεί μας χαρίζει καταπληκτική θέα. Την ίδια εποχή της ίδρυσης της Πανδοσίας τον 7ο ή 8ο πΧ αιώνα, ιδρύονται από τους Ηλείους οι πόλεις Αρχαίο Βουχέτιο (σημερινή Νέα Κερασούντα), Αρχαία Ελάτρεια (σημερινός παλαιός Ωρωπός), και Αρχαίες Βατίες (Βατίαι) (σημερινό Ριζοβούνι Θεσπρωτικού). Στη θέση όπου ιδρύθηκε η Αρχαία Πανδοσία τον 7ο πΧ (ή κατ’ άλλους τον 8ο αιώνα πΧ), φαίνεται να

προϋπήρχε μια τοπική μικρή πόλη οικισμός άγνωστης ονομασίας. Τα αρχαιότερα σημερινά τείχη της χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα πΧ, και σίγουρα προ του 360 πΧ, αλλά αυτό δεν είναι τεκμηριωμένο. Η προσπέλαση της Αρχαίας Πανδοσίας γινόταν μέσο της θάλασσας και μέσω του πλωτού Αχέροντα ποταμού, ο οποίος από το καστρί απέχει μόλις 100–200 μέτρα από την οχυρωμένη πόλη. Στα σημεία αυτά είχαν βρεθεί μεταλλικοί κρίκοι προσδέσεως των σκαφών.

 Περιγραφή Αρχαίας Πανδοσίας

Η περίμετρος των τειχών της Αρχαίας Πανδοσίας είναι 1640 m. και περιβάλλει την κορυφή και τη ΝΔ πλευρά του λόφου ως τους πρόποδες, σε μια έκταση 330 στρεμμάτων. Κατά αποστάσεις ενισχύεται με 22 ορθογώνιους αμυντικούς πύργους, που σήμερα διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Δύο πύλες διατηρούνται στην ανατολική πλευρά και μια πιθανή πύλη υπήρχε στη ΒΔ πλευρά. Με την εγκατάσταση των περιοίκων Θεσπρωτών ο οικισμός επεκτάθηκε στις ανατολικές πλαγιές και περιτειχίστηκε μ' ένα νέο πολυγωνικό τείχος, του οποίου λείψανα διατηρούνται στη Β και ΒΑ πλευρά. Έτσι η συνολική περίμετρος του κάστρου φτάνει τα 2.300 μέτρα. που αντιστοιχεί σε πληθυσμό 9.000 - 10.000 κατοίκων.

 Έχει γραφεί ότι ένα τμήμα των τειχών είναι της εποχής Ιουστινιανού. Στην Πανδοσία δεν έχουν γίνει αρχαιολογικές ανασκαφές, απλώς έγιναν μετρήσεις.

Ιστορία Αρχαίας Πανδοσίας

Η Πανδοσία ήταν από τις αρχαιότερες και τις σημαντικότερες ηπειρωτικές πόλεις. Το έτος 345 πΧ, ή κατ άλλους το 343/2 πΧ, ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος κυρίευσε την Πανδοσία για την χαρίσει μαζί και με τρεις άλλες στο βασιλιά των Μολοσσών Αλέξανδρο, αδελφό της γυναίκας του Μυρτάλης Ολυμπιάδας. Η δωρεά αυτή έγινε διότι το Μαντείο της Δωδώνης είχε δώσει στο βασιλιά Αλέξανδρο το χρησμό να «αποφύγει αυτά τα τείχη γιατί ήταν γραφτό ότι θα πέθαινε κοντά στα τείχη της Πανδοσίας». Γι' αυτό ενήργησε αντ’ αυτού ο γαμπρός του Φίλιππος Β. Όμως ο Αλέξανδρος δεν μπόρεσε να αποφύγει τη μοίρα του. Κατά σύμπτωση, υπήρχε και στην Ιταλία μια αποικία των Ελλήνων Κροτωνιατών που λεγόταν κι αυτή Πανδοσία, μια οχυρή πόλη στα σύνορα προς τη Λευκανία. Όταν οι Ταραντίνοι κάλεσαν τον Αλέξανδρο στην Ιταλία κι εκείνος πήγε, ο χρησμός επαλήθευσε αλλά με την άλλη Πανδοσία. Εκεί έχασε τη ζωή του. Λέγεται ότι ένα από τα παλάτια του Βασιλέως Πύρρου Α της Ηπείρου βρισκόταν στην Πανδοσία. Η πόλη Πανδοσία της Ηπείρου καταστράφηκε το 167-168 π.Χ. από τους Ρωμαίους (Αιμίλιος Παύλος), οι οποίοι σε λίγο επέτρεψαν την ανοικοδόμηση ενός μέρους από τα τείχη της στην κορυφή του λόφου (167-148 πΧ).

Πηγη κείμένου  romiazirou.blogspot.gr  

Κείμενο, φωτογραφίες: Λάζαρος Τσάτσος